Portal konserwatorium w Neapolu
Uczelnia muzyczna – akademicka
szkoła wyższa
, w której prowadzone jest nauczanie
sztuki muzycznej
. Nauka kończy się uzyskaniem tytułu
licencjata
lub
magistra sztuki
. Obecnie w Polsce, w przeciwieństwie do wielu innych krajów, uczelnie spełniające określone wymagania są także uprawnione do nadawania stopnia
doktora
oraz
doktora habilitowanego
sztuki.
Organizacja i nazewnictwo
Royal Naval College w
Londynie
, w którym mieści się Trinity College of Music
Organizacja uczelni muzycznych na świecie jest bardzo zróżnicowana – część stanowi samodzielne instytucje (np. rosyjskie konserwatoria lub niemieckie wyższe szkoły muzyczne), część funkcjonuje w ramach większych całości (np. londyńska
Royal Academy of Music
zależna jest od
Uniwersytetu Londyńskiego
), jeszcze inne nie są uczelniami, ale np. pojedynczymi wydziałami artystycznymi uniwersytetu. Istotnym problemem jest także mnogość funkcjonujących nazw, utrudniająca rozróżnienie poziomu nauczenia zagranicznych placówek: początkowo używano nazwy "konserwatorium" (fr. conservatoire, ang. conservatory), później zaczęto także stosować określenia "wyższa szkoła muzyczna" (niem. Musikhochschule), "akademia muzyczna" (ang. academy of music, niem. Musikakademie), "szkoła muzyczna" (często w USA jako school of music) czy "uniwersytet muzyczny" (najnowsza tendencja). W samym tylko Londynie znajdują się trzy wyższe szkoły muzyczne różnie określane: Royal Academy of Music, Trinity College of Music oraz Guildhall School of Music.
Pierwsze europejskie konserwatoria
Ospedale della Pieta w Wenecji
Początkowo konserwatoria nie miały nic wspólnego z kształceniem wyższym. W 1537 roku pierwsze konserwatorium powstało w Neapolu. Był to przytułek dla sierot, które kształcono w śpiewie i grze na instrumentach. W następnych latach podobne instytucje powstawały w Weronie, Mediolanie, Wenecji. Konserwatoria działały we Włoszech do końca XVIII w., kształcąc wielu znakomitych muzyków, którzy przyczyniali się do dominacji włoskich wykonawców i kompozytorów w całej Europie. Najsławniejsze konserwatoria działały w Neapolu (stąd wywodziło się wielu kastratów) i w Wenecji; dyrektorem muzycznym w najsławniejszym konserwatorium dla dziewcząt Ospedale della Pieta w Wenecji był m.in.
Antonio Vivaldi
. Konserwatoria utrzymywały się z wykonywania muzyki podczas nabożeństw zamawianych przez mieszkańców miasta. Na potrzeby takich nabożeństw napisano bardzo dużą liczbę utworów w różnych gatunkach, wokalnych, wokalno-instrumentalnych, a nawet tylko instrumentalnych.
Pierwsze świeckie konserwatorium –
Konserwatorium Paryskie
– powstało po rewolucji francuskiej. Kształcić miało muzyków na potrzeby orkiestr uświetniających rewolucyjne ceremoniały, co spowodowało, że wyjątkowo ważne były w nim klasy instrumentów dętych. Z czasem zaczęły powstawać kolejne konserwatoria, których znaczenie stopniowo rosło, by w końcu zostały uznane za szkoły wyższe.
Uczelnie muzyczne współcześnie
Gmach Akademii Muzycznej w Budapeszcie
Alice Tully Hall, Juilliard School of Music w Nowym Jorku
Praktycznie nie są prowadzone rankingi uczelni muzycznych, ponieważ ich wyniki mogłyby nie odzwierciedlać faktycznego poziomu szkoły ani jej prestiżu. Podstawowymi kryteriami oceny są zazwyczaj rozpoznawalność kadry i absolwentów na arenie międzynarodowej, sukcesy studentów w prestiżowych międzynarodowych konkursach czy posiadane zaplecze techniczne (np. instrumentarium do wykonywania
muzyki dawnej
). Duże znaczenie ma także dyscyplina muzyczna, ponieważ poszczególne ośrodki często specjalizują się w określonych dziedzinach (np. kompozycja, muzyka dawna, pianistyka, opera).
Do często wymienianych należą:
Od 1953 działa
Europejskie Stowarzyszenie Konserwatoriów
, którego członkami jest obecnie ponad 270 instytucji z 55 krajów.
Polskie uczelnie muzyczne
Historia
W Polsce pierwszą publiczną szkołę muzyczną, wobec której stosować zaczęto nazwę konserwatorium, otwarto w
Warszawie
w roku
1810
dzięki staraniom
Józefa Elsnera
(oficjalną nazwę "konserwatorium" nadano szkole dopiero w roku
1821
). Nauczano w niej przede wszystkim śpiewu oraz gry na instrumentach, a także przedmiotów teoretycznych; w związku jednak z represjami po
powstaniu listopadowym
szkołę zamknięto w 1831 roku. W Krakowie podobne konserwatorium otwarto – dzięki staraniom
Władysława Żeleńskiego
i
Marceliny Czartoryskiej
– w roku 1888.
Po wojnie w miejsce dawnych konserwatoriów powołano do życia państwowe wyższe szkoły muzyczne, które z czasem zostały przemianowane na akademie muzyczne. Obecnie z ośmiu uczelni muzycznych siedem to akademie muzyczne, warszawska natomiast przekształciła się w Uniwersytet Muzyczny.
W roku akademickim 2007/2008 polskie uczelnie muzyczne opuściło 986 absolwentów[1].
Kierunki i organizacja
Na polskich uczelniach muzycznych prowadzi się następujące kierunki:
- dyrygentura
- kompozycja i teoria muzyki
- instrumentalistyka
- wokalistyka
- edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej
- muzyka kościelna
- taniec
- reżyseria dźwięku
Muzykologia
jest kierunkiem prowadzonym wyłącznie przez uniwersytety.
Kariera akademicka
Do 2003 roku zamiast stopni przeprowadzane były "przewody kwalifikacyjne I stopnia" (odpowiedniki
doktoratu
) oraz "przewody kwalifikacyjne II stopnia" (odpowiedniki
habilitacji
), a kariera akademicka kończyła się nadaniem przez
Prezydenta RP
tytułu profesora
sztuki. Stanowiska
adiunkta
,
profesora nadzwyczajnego
i
profesora zwyczajnego
obsadzane były na tych samych zasadach, jakie obowiązują w przypadku doktorów i doktorów habilitowanych; jedyną różnicą był brak formalnego stopnia przed otrzymaniem tytułu profesora. Osoby posiadające stopnie kwalifikacji używają wyrażeń "przew. kwal. I/II st." lub "kwal. I/II st." przed nazwiskiem lub, znacznie częściej, określeń stanowisk (adiunkt lub profesor nadzwyczajny) – stąd rozróżnienie spotykane na uczelniach artystycznych: adiunkt I st. i adiunkt II st. W 2003 roku w miejsce przewodów wprowadzono z powrotem stopnie doktora sztuki oraz doktora habilitowanego sztuki.
W roku akademickim 2007/2008 w polskich uczelniach muzycznych pracowało 1529 nauczycieli akademickich[1].
Polskie uczelnie muzyczne według kolejności powstania
- 1810 (nazwa "konserwatorium" w 1821, w latach 1831–1861 brak działalności):
Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina
w
Warszawie
- 1888 (nadanie nazwy "konserwatorium", szkoła muzyczna działała już wcześniej):
Akademia Muzyczna w Krakowie
- Początki XX wieku:
Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów
w
Łodzi
- 1920:
Akademia Muzyczna im. Ignacego Jana Paderewskiego
w
Poznaniu
- 1929:
Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego
w
Katowicach
- 1947:
Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku
- 1948:
Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego
we
Wrocławiu
- 1974:
Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy
Zobacz też
Przypisy
Źródła